Bebeğin Anne Karnındaki Gelişimileri

Bebeğin anne karnında gelişimi üç aylık dönemler (trimester) halinde incelenir.

​

İLK ÜÇ AYLIK DÖNEM 0-12. HAFTA (Birinci Trimester)

İlk üç aylık dönem; bebeğin organ gelişiminin başladığı ve tamamlandığı, anne adayının gebeliğe uyum sağladığı dönemdir. Bebeğin anne karnında geçirdiği ilk 8 haftalık dönemde, hücre ve organ taslakları oluşur. Bu dönemde annenin zararlı maddelere maruz kalması son derece sakıncalıdır. Vajinal kanamalar ve kramplar, düşük habercisi olabilir. Bu gibi durumlarda vakit kaybetmeden hekime başvurulmalıdır.

• 4. Hafta Âdet (regl) görme gecikir, fiziksel ve ruhsal değişiklikler meydana gelir. Âdet (regl) öncesi yaşanan değişikliklere (halsizlik, yorgunluk hissi ve memelerde dolgunluk gibi) yakın belirtiler olur. 8. Hafta Bebeğin boyu 15-20 milimetre civarındadır. Her ne kadar o hareket etmeye başlasa da bu ancak 16. ve 20. haftalar arasında fark edilebilir. Bu haftada bebeğin dili, dudakları gelişir, dişlerinin oluşumu başlar. Yemek borusu nefes borusundan ayrılır. Akciğerlerin gelişimi bu hafta daha da hızlanır. Kalp kapakçıkları fark edilir. Bağırsakları belirgin hâle gelmeye başlar. Göz kapakları kıvrım şeklinde belirmeye başlar. Bebeğin kıkırdak halindeki iskeleti artık sertleşmeye başlayacaktır, parmakları belirgin ama perdelidir.

• Bu dönemde rahim bir portakal kadar büyümüştür ve bunun sonucunda kasılmalar olabilir. Annenin cildinde değişiklikler meydana gelebilir. Cilt problemleri, sivilce ve yağlanma olabilir. Bu değişimler genellikle birinci trimesterin sonunda ortadan kaybolur.

• 12. Hafta Bebek 10. haftadan itibaren idrar üretmeye başlar. Böbrekleri artık daha iyi çalışıyordur. 12. hafta itibarıyla artık bebeğin bütün organları gelişimini tamamlamış ve hacim olarak büyümeye başlamıştır. Boyu yaklaşık 70 milimetre kadardır. Yüzü belirginleşmeye başlar. Bebek oldukça hareketlidir. Tırnakları ortaya çıkar, saçları ve tırnakları uzamaya başlar. Bebeğin bağırsakları hareketlenmeye başlar. Kızlarda ve erkeklerde dış üreme organları ayırt edilebilir. Büyüyen rahim anneyi eskisi kadar rahatsız etmez. Sık idrara çıkma ve midede yanma şikâyetleri azalır. Fakat ilerleyen zamanlarda, gebeliğin son döneminde bu şikâyetler tekrar ortaya çıkacaktır. Yine bu haftada kan hacminin artmasından dolayı baş dönmeleri, baş ağrıları gibi şikâyetler olabilir. Buna karşılık bulantı ve yorgunluk şikâyetleri azalacaktır.

​

İKİNCİ ÜÇ AYLIK DÖNEM 14-26. HAFTA (İkinci Trimester)

• Bebeğin hızla gelişimini sürdürdüğü, gebelik döneminde en rahat edilen dönemdir. Gebeliğin erken dönemlerinde ortaya çıkan şikâyetler önemli ölçüde kaybolur ve vücut gebeliğe uyum sağlar.

• 16. Hafta Bebek; yüz kasları geliştiği için ağzını açıp kapatır, göz kapaklarını hareket ettirir. Bebeğin yüzü daha da belirginleşmiş, gözleri ve kulakları olması gerektiği yerdedir. Bebeğin solunuma ve ışığa karşı refleksi başlar. Bağırsaklarında dışkı birikmeye ve dolaşım sistemi tam işlevini yapmaya başlar. Göbek kordonu olgunlaşmıştır ve bebeğin eşi (plasenta) bebekle aynı büyüklüktedir. Bu haftanın sonuna doğru ultrasonda bebeğin cinsiyeti öğrenilebilir. Bebek bu haftada daha da hareketlenir ve anne adayları bu hareketleri hissedebilir. 20. Hafta Bebeğin boyu 25 santimetre, ağırlığı yaklaşık 400-450 gram civarındadır. Bebekte cilt kalınlaşmaya, koku, tat, duyma, görme ve dokunma duyuları aktif olmaya başlar. Vücudunu kaplayan tüyler yoğun olarak baş ve boyun bölgesinde görülür. Kalp atışları hızlanır. Annede, rahmin üst tarafı göbek hizasına kadar gelir ve göbek deliği ile kasığın arasında koyuluk oluşmaya başlar. Bu çizgi doğumdan sonra kaybolacaktır. Rahmin genişlemesi nedeni ile mideye, böbreklere ve ciğerlere baskı artabilir. Zaman zaman nefes almakta zorlanma ve idrara sıkışma olabilir.

• 24. Hafta Bebeğin boyu yaklaşık 28-30 santimetre, ağırlığı ise 550-650 gram civarındadır. Bu hafta bebeğin dönüm noktalarından biridir. Bu haftadan sonra bebeğin annesinden bağımsız, annesinin vücudu dışında yaşamını devam ettirebilme şansı vardır. Bu haftada bebeğin akciğerlerindeki damar yapıları olgunlaşır ve neredeyse bütün organları işlevlerini yerine getirmeye başlar. Bu dönemde annede diş eti kanamaları yaşanabilir. Diş etinde çekilmeler hatta ileri safhalarında diş dökülmeleri meydana gelebilir. Bu tarz şikâyetler olduğunda bir diş hekimine başvurulmalıdır.

​

 SON ÜÇ AYLIK DÖNEM 27-41. HAFTA (Üçüncü Trimester)

• Son 3 ay bebeğin hızla kilo almaya başladığı dönemdir. Riskli gebeliğin doğum planlaması da bu dönemde yapılır.

• 28. Hafta Bebeğin boyu yaklaşık 35-38 santimetre, ağırlığı ise 1100-1200 gram civarındadır. Bebekte saçlar uzamış ve kaşlar gelişimini tamamlamıştır. Bebek gözlerini açıp kapatır, uyku ve uyanıklık evreleri geçirir. Vücudu yağ depolamaya başlamıştır. Bu durum doğumdan sonra vücut ısısının ayarlamasında önemli rol oynar. Annede, rahmin üst noktası neredeyse kaburgalara ulaşmıştır. Bu dönemde bacaklarda kramplar, varisler, cilt kuruluğu, bel ağrısı, sırt ağrısı, çarpıntı ve hazımsızlık şikâyetleri artabilir. Varsa hemoroid problemi daha da artabilir. Yüksek tansiyon, gebe ve bebek için tehlike oluşturur. Bu haftadan itibaren tansiyonun daha sıkı takip edilmesi gerekir.

• Genellikle 26. haftadan itibaren karında kasılmalar hissedilebilir. Bu kasılmalara yalancı doğum ağrıları (Braxton-Hicks kasılmaları) denir. Kasılmalar, âdet (regl) sancısı gibi ve düzensiz aralıklarla meydana gelir. Rahmi doğuma hazırlayan bu kasılmaları dikkate almak gerekir çünkü erken doğum habercisi olabilir. Kasılmaların düzenli olup olmadığını anlamak için avuç içi karna koyulur. Böylece, kasılmaların sıklığı ve süresi ölçülebilir. Kramplar sıklaşırsa hekime başvurmak gerekir.

• 32. Hafta Bebek artık neredeyse 1800-2100 gram ağırlığında ve 40-42 santimetre boyundadır. Dışarıdan gelen uyarıları daha iyi algılayabilir. Hareketleri daha da artar. Bunun yanında önceki dönemlere göre büyüme hızı azalmıştır. Bu dönemde daha da büyüdüğü için bebeğin yeri daralmıştır. Bacakları ve dizleri tam bükülmüş, ayakları çapraz, kolları ve boynu öne doğru bükülmüş şekilde durur. Tüm parmakları açıktır ve tırnakları da tamamen gelişmiştir. Rahmin iyice büyümesi ve bebeğin baş aşağı durması nedeniyle bebeğin ayakları annenin kaburgalarına baskı yapabilir.

• 36. Hafta Bebek ortalama 2500-2900 gram ağırlığında ve 46-48 santimetre boyundadır. Bebeğin yanakları, parmakları, kolları yağ depolamaya devam ettiği için daha da belirginleşir. Bütün organları gelişimini tamamlamıştır. Bu haftada annede uykusuzluk şikâyetleri artabilir. Bunun nedeni bebeğin yavaş yavaş aşağı inmesi ve mesaneye baskının artmasıdır. Geceleri sık sık tuvalete kalkma ihtiyacı duyulabilir. 38. Hafta Bebek ortalama 3000 gram ağırlığında ve 49 santimetre boyundadır. Bebeğin bağırsaklarında dışkı birikmeye başlar. Bebek doğumdan sonraki 24 saatte bu dışkıyı çıkarır. Rahim ağzında; tıkaç görevi yapan, rahmin içini ve bebeği dışarıdan gelebilecek mikroplardan koruyan kanlı sümüksü akıntı (nişan) bulunur. Sümüksü akıntının gelmesine “nişan gelmesi” denir. Bu durum doğuma işaret niteliği de taşır.

• 40. Hafta Bebek ortalama 3000-3500 gram ağırlığında ve 50-52 santimetre boyundadır. Bebek kordonunun uzunluğu 50 santimetre kadardır. Bebeğin cildini kaplayan kremsi madde (verniks) ve tüyler (lanugo) azalmaya başlar. Bu hafta itibarıyla bebek artık gelişimini tamamlamıştır. Bebeğin başı doğum kanalı girişine yerleşir ve doğuma hazırdır. Nadiren bazı bebekler bu haftada doğmaz ve 41. haftaya ulaşır.