Menapoz

Menopoz Nedenleri

Kadınların yumurtalıklarındaki rezerv doğduğu andaki sayı ne ise o kadardır. Yumurtalıklar adet dönemini (menstrüasyon) ve yumurta salınımını (yumurtlama) kontrol eden, östrojen  ve  progesteron hormonlarını da üretir. Menopoz, yumurtalıkların artık yumurta üretememesi ve menstruasyonun durmasıyla gerçekleşir.

Menopoz, 40 yaşından sonra meydana geldiğinde yaşlanmanın normal bir parçasıdır. Ancak bazı kadınlar menopoza erken girebilir. Bu, histerektomi sırasında yumurtalıklarının alınması gibi bir ameliyatın sonucu  ya da kemoterapi gibi bir nedenle yumurtalıkların hasar görmesi  sonucu ortaya çıkabilir. Herhangi bir nedenle 40 yaşından önce meydana gelirse buna erken menopoz denir.

Menopoz Belirtileri

Menopoza yaklaşan kadınların çoğu vazomotor semptomlar yaşamaya başlayacaktır. En yaygın semptom sıcak basmasıdır. Sıcak basması sırasında vücudun üst kısmına yayılan, genellikle kızarma, kalp çarpıntısı ve terlemeyle birlikte ani bir sıcaklık hissi oluşur.

Ayrıca menopozun diğer belirtileri de görülmektedir:

• Düzensiz veya gecikmiş adet dönemleri

• Vajinal kuruluk

• Memelerde ağrı

• Daha sık idrara çıkmaya ihtiyaç duymak

• Uyku problemleri

• Duygusal değişiklikler

• Ciltte, gözlerde veya ağızda kuruluk

Diğer semptomlar şunları içerir:

• Tükenmişlik

• Depresyon

• Huysuzluk

• Baş ağrıları

• Eklem ve kas ağrıları 

• Kilo alma

• Kıllarda azalma 

• Libidodaki değişiklikler 

Menopoz Sırasında Ne Olur?

Doğal menopoz herhangi bir tıbbi veya cerrahi tedaviden kaynaklanmaz. Yavaş gerçekleşen bir süreçtir ve üç aşaması vardır:

• Perimenopoz: Bu aşama genellikle yumurtalıkların yavaş yavaş daha az  östrojen ürettiği menopozdan birkaç yıl önce başlar. Perimenopoz, yumurtalıkların yumurta salmayı bıraktığı nokta olan menopoza kadar sürer. Bu aşamanın son 1-2 yılında östrojen seviyeleri daha hızlı düşer. Birçok kadında bu dönemde menopoz belirtileri görülür.

• Menopoz:  Adet görmeyeli bir yıl olduğu zamandır. Yumurtlama gerçekleşmez.

• Menopoz Sonrası:  Menopozdan sonraki yıllardır. Sıcak basması  ve gece terlemesi gibi belirtilerin olduğu dönemdir.

Hangi Koşullar Erken Menopoza Neden Olur?

Genler,  bazı bağışıklık sistemi bozuklukları veya tıbbi prosedürler erken menopoza neden olabilir. Diğer nedenler şunlardır:

• Erken Yumurtalık Yetmezliği (veya birincil yumurtalık yetmezliği):  Yumurtalıkların bilinmeyen nedenlerle yumurta salmayı zamanından önce bıraktığında östrojen ve progesteron düzeyleri değişir. Bu durum 40 yaşından önce meydana geldiğinde buna erken yumurtalık yetmezliği denir. Erken menopozun aksine, erken yumurtalık yetmezliği her zaman kalıcı değildir.

• Menopozun Tetiklenmesi:  Rahim kanseri veya endometriozis gibi tıbbi nedenlerle yumurtalıkların alınması durumunda meydana gelir. Radyasyon  veya  kemoterapi  yumurtalıklara zarar verdiğinde de meydana gelebilir 

Erken Menopoza Ne Sebep Olmaz?

• Hormonal Doğum Kontrolü: Yumurtlamayı durduran  bir doğum kontrol yöntemi kullanılıyor olsa bile, bu, folikül kaybını (yumurtalığın sürekli olarak onları dinlenme halindeki yumurta havuzundan alması) durdurmaz. O ay mevcut olan tüm foliküllerin, yumurtlanmasa bile ölür, bu nedenle uzmanlar doğum kontrolünün menopozu geciktirdiğini düşünmemektedir.

• Etnik Köken: Menopoz öncesi ve erken perimenopozal kadınlar üzerinde yapılan bir araştırma, menopoza girilen yaşta ırk ve etnik kökenin hiçbir rol oynamadığını ortaya çıkarmıştır. 

Menopoz Belirtileri Ne Kadar Sürer?

Menopoz her kadında farklıdır. Genel olarak perimenopoz semptomları yaklaşık 4 yıl sürer.

Menopoz Tanısı

• Folikül Uyarıcı Hormon (FSH):  Genellikle menopoza yaklaşıldığında artmaktadır.

• Estradiol: Yumurtalıkların ne kadar östrojen ürettiğini göstermektedir. Menopoz döneminde bu seviye düşecektir.

• Tiroid Hormonları:  Bu, adet dönemini etkileyebilecek ve menopoza benzeyen semptomlara neden olabilecek tiroid bezindeki sorunları göstermektedir.

Menopoz Tedavisi

Menopoz doğal bir süreçtir. Birçok semptom zamanla kaybolacaktır. Ancak sorun yaratıyorlarsa tedaviler kişinin daha iyi hissetmesine yardımcı olabilir. 

• Hormon Replasman Tedavisi (HRT):  Buna menopozal hormon tedavisi de denir.  Bazı ilaçlar veya kombinasyonlar sıcak basmaları ve vajinal semptomları gidermenin yanı sıra kemikleri güçlendirmeye de yardımcı olur. Ancak bazı insanlarda kalp hastalığı veya meme kanseri gibi sağlık sorunlarına yakalanma riskini de artırabilirler. 

• Topikal Hormon Tedavisi:  Vajinal kuruluğa yardımcı olması için vajinaya uygulanan östrojen kremi veya jeldir.

• Hormon Dışı İlaçlar:  Depresyon ilacı paroksetin ( Paxil), sıcak basmaları tedavi etmek için FDA onaylıdır. Sinir ilacı gabapentin (Gralise, Neuraptine, Neurontin) ve tansiyon ilacı klonidin (Catapres, Kapvay) da bunları hafifletebilir. Seçici östrojen reseptör modülatörleri adı verilen ilaçlar, vücudun sıcak basması ve vajinadaki kuruluğu tedavi etmek için östrojene yardımcı olur.

• Osteoporoz İçin İlaçlar:  Kemikleri güçlü tutmaya yardımcı olmak için ilaçlar veya D vitamini takviyeleri kullanılabilir

• Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Yaşam tarzı değişiklikleri birçok kadının menopoz semptomlarıyla baş etmesine yardımcı olur.

Vajinal kuruluk için vajinal nemlendirici veya kayganlaştırıcı kullanılabilir.

Daha iyi uyumak için ayrıca kalp hastalığı, diyabet ve osteoporoz gibi durumları önlemek için düzenli olarak egzersiz yapılabilir.

Mesane sızıntılarını önlemek için Kegel egzersizleri ile pelvik taban kasları güçlendirilebilir.

Hafıza sorunlarını önlemek için sosyal ve zihinsel olarak aktif kalınmalıdır.

Sigara içilmemelidir. Tütün ve tütün ürünleri erken menopoza neden olabilir ve ateş basmasını artırabilir.

Sağlıklı besinler tüketilmelidir ve sıcak basmalarının azalması için kilo alımı engellenmelidir.

Rahatlamaya yardımcı olacak yoga, derin nefes alma veya masaj gibi egzersizler yapılmalıdır.

Menopoz diyeti uygulanabilir. Araştırmalar, menopozu tüketilen besinlerin etkileyebileceğini öne sürmektedir. Özellikle, daha fazla yağlı balık tüketiminin doğal menopozun zamanlamasını yaklaşık üç yıl geciktirdiği, bezelye ve yeşil fasulye gibi taze baklagillerin yaklaşık bir yıl daha geç menopozla bağlantılı olduğu ileri sürdüğünü göstermektedir. Diğer yandan makarna ve pirinç gibi rafine karbonhidratların daha fazla tüketilmesi menopozun başlangıcını bir buçuk yıl kadar hızlandırdığı iddia edilmiştir.

Rafine karbonhidratlar, insülin direncinin ana suçlularından biridir. Dolaşımdaki yüksek düzeydeki insülin, cinsellik hormonu aktivitesine müdahale edebilir ve östrojen seviyelerini artırabilir; bunların her ikisi de adet döngüsünün sayısını artırabilir ve yumurta tedariğini daha hızlı tüketebilir, dolayısıyla daha erken bir hamilelik yaşanmasına neden olabilir. 

Vejetaryen beslenenlere gelince, araştırmacılar onların et yiyenlere göre yaklaşık bir yıl daha erken menopoza girdikleri bulgusuna rastladılar. Bazı vejetaryen yemeklerdeki yüksek lif ve düşük hayvansal yağ içeriği, düşük östrojen seviyeleriyle ilişkilendirilmiştir.

Menopoz Komplikasyonları

Menopozla bağlantılı östrojen kaybı, kadınlarda yaşlandıkça daha yaygın hale gelen aşağıdaki sağlık sorunlarına bağlıdır.

Menopozdan sonra kadınların aşağıdaki hastalıklara sahip olma olasılığı daha yüksektir:

• Kemik kaybı ( osteoporoz )

• Kalp hastalığı

• Olması gerektiği gibi çalışmayan mesane ve bağırsaklar

• Alzheimer hastalığı riskinde artış 

• Daha fazla kırışıklık

• Zayıf kas gücü

• Katarakt (göz  merceğinin bulanıklaşması) ve  maküler dejenerasyon (görme merkezi olan retinanın merkezindeki küçük noktanın bozulması) gibi daha zayıf görme.

Menopozla birlikte gelen vajinal kuruluk ve cinsel istek kaybı gibi cinsel değişiklikleri yönetmek zor olabilir.  Ağrılı olmadığı sürece düzenli cinsel aktivite, kan akışını teşvik ederek vajinanın  sağlıklı kalmasına yardımcı olabilir.

Menapoza girildiğinde yumurtalıklar yumurta göndermeyi bıraktığı için gebe kalınamaz 

ancak yine de cinsel yolla bulaşan bir hastalığa yakalanılabilinir.