İdrar Kaçırma

İdrar kaçırma, mesane kontrolünün kaybı veya idrar sızıntısıdır.

İdrar böbrekler tarafından yapılır ve mesanede depolanır. Mesanenin idrara çıkması gerektiğinde kasılan kaslar bulunmaktadır. Mesane kasları gerildiğinde idrar, üretra adı verilen tüp aracılığıyla mesaneden dışarı atılır. Aynı zamanda idrar yolunun etrafındaki sfinkter kasları da idrarın vücuttan atılmasını sağlamak için gevşer.

Mesane kasları aniden gerildiğinde ve sfinkter kasları üretrayı sıkıştıracak kadar güçlü olmadığında idrar kaçırma meydana gelebilir. Bu, kontrol edilemeyecek ani ve güçlü bir idrara çıkma isteğine neden olur. Gülme, hapşırma veya egzersiz yapmanın neden olduğu baskılar, idrar kaçırmaya neden olabilir. Mesane kaslarını ve üretrayı kontrol eden sinirlerde bir sorun olması durumunda da idrar kaçırma meydana gelebilir. İdrar kaçırma, az miktarda veya  çok fazla idrar kaçırma şeklinde olabilir.

Kimlerde İdrar Kaçırma Görülür?

İdrar kaçırma, kadınları erkeklerden iki kat daha fazla etkilemektedir. Bunun nedeni hamilelik , doğum ve menopoz gibi kadınlara özgü üreme sağlığı olaylarının mesaneyi, üretrayı ve bu organları destekleyen diğer kasları etkilemesidir.

İdrar kaçırma her yaşta kadının başına gelebilmektedir ancak yaşlı kadınlarda daha sık görülmektedir. Bunun nedeni menopoz sırasındaki hormonal değişikliklerdir. 65 yaş ve üzeri her 10 kadından 4'ünden fazlasında idrar kaçırma sorunu yaşamaktadır.

Kadınların hamilelik, doğum ve menopoz gibi idrar yollarını ve çevresindeki kasları etkileyebilecek benzersiz sağlık olayları vardır. Mesaneyi, üretrayı, uterusu (rahim) ve bağırsakları destekleyen pelvik taban kasları zayıflayabilir veya hasar görebilir. İdrar yolunu destekleyen kaslar zayıf olduğunda, idrar yolundaki kaslar idrar yapmaya hazır olana kadar idrarı tutmak için daha fazla çalışmak zorunda kalır. Mesane ve üretra üzerindeki bu ekstra stres veya baskı, idrar kaçırma veya sızıntıya neden olabilir.

Kadın üretrası erkek üretrasından daha kısadır. Bu nedenle  kadında üretradaki herhangi bir zayıflık veya hasarın idrar kaçırmaya neden olma olasılığı daha yüksektir. 

Kadınları Etkileyen İdrar Kaçırma Türleri Nelerdir?

Kadınlarda en sık görülen iki idrar kaçırma türü şunlardır:

• Stres İnkontinans: Bu en yaygın inkontinans türüdür. Aynı zamanda genç kadınları etkileyen en yaygın idrar kaçırma türüdür. Stres inkontinansı, mesane üzerinde stres veya baskı olduğunda meydana gelir. Stres inkontinansı, zayıf pelvik taban kasları mesane ve üretranın daha fazla çalışmasını sağlayarak baskı oluşturduğunda ortaya çıkabilir. Stres inkontinansında öksürme, hapşırma veya gülme gibi pelvik taban kaslarını kullanan günlük eylemler idrar kaçırmaya  neden olabileceği gibi ani hareketler ve fiziksel aktivite de idrar kaçırmaya neden olabilir.

• Aciliyet Tipi idrar Kaçırma(Urge İnkontinas): Sıkışma tipi idrar kaçırmada idrar kaçağı genellikle güçlü, ani bir idrara çıkma isteğinden sonra ve tuvalete gitmeden önce meydana gelir. Sıkışma inkontinansı olan bazı kadınlar zamanında tuvalete gidebilmektedirler ancak günde sekiz defadan fazla idrara çıkma isteği duymaktadırlar. Ayrıca tuvalete gittiklerinde fazla idrara çıkmazlar. Sıkışma inkontinansına bazen "aşırı aktif mesane" adı verilir. Sıkışma inkontinansı yaşlı kadınlarda daha sık görülür. Beklenmeyen bir anda, örneğin uyku sırasında, su içtikten sonra, akan suyun sesi duyulduğunda veya suya dokunulduğunda gerçekleşebilir.

Üriner inkontinansı olan birçok kadında hem stres hem de sıkışma inkontinansı vardır. Buna mikst yani karışık inkontinans denir.

İdrar Kaçırma Belirtileri Nelerdir?

İdrar kaçırma tek başına bir hastalık değildir. İdrar kaçırma başka bir sağlık sorununun, genellikle zayıf pelvik taban kaslarının belirtisidir. Bazı kadınlarda idrar kaçırmanın yanı sıra başka idrar semptomları da görülür: 

• Pelvik bölgede güçlü idrara çıkma isteğine neden olan basınç veya spazmlar

• Tuvalete her zamankinden daha fazla gitmek (günde sekiz defadan fazla veya geceleri iki defadan fazla)

• Uyurken idrar yapma (yatak ıslatma)

İdrar Kaçırmaya Ne Sebep Olur?

İdrar kaçırma genellikle mesanenin idrarı tutmasına veya geçirmesine yardımcı olan kas ve sinirlerdeki sorunlardan kaynaklanır. Hamilelik , doğum ve menopoz gibi kadınlara özgü bazı sağlık olayları bu kas ve sinirlerde sorunlara neden olabilir.

İdrar kaçırmanın diğer nedenleri şunlardır:

• Kilo:  Aşırı kilolu olmak mesaneye baskı yapar ve bu da zamanla kasları zayıflatabilir. Zayıf bir mesane o kadar fazla idrar tutamaz.

• Kabızlık: Uzun süreli (kronik) kabızlığı olan kişilerde mesane kontrolüyle ilgili sorunlar ortaya çıkabilir. Kabızlık veya bağırsak hareketi yaparken zorlanma, mesane ve pelvik taban kasları üzerinde stres veya baskı oluşturabilir. Bu kasları zayıflatır ve idrar kaçırmaya veya sızıntıya neden olabilir.

• Sinir Hasarı: Hasar gören sinirler mesaneye yanlış zamanda sinyal gönderebilir veya hiç sinyal göndermeyebilir. Diyabet ve multipl skleroz gibi doğum ve sağlık sorunları mesane, üretra veya pelvik taban kaslarında sinir hasarına neden olabilir.

• Ameliyat: Histerektomi gibi kadının üreme organlarını içeren herhangi bir ameliyat, özellikle rahim alınırsa destekleyici pelvik taban kaslarına zarar verebilir. Pelvik taban kasları hasar görürse kadının mesane kasları olması gerektiği gibi çalışmayabilir. Bu idrar kaçırmaya neden olabilir.

Bazen idrar kaçırma yalnızca kısa bir süre sürer ve aşağıdakiler de dahil olmak üzere başka nedenlerden dolayı meydana gelir:

• Bazı İlaçlar: İdrar kaçırma, diüretikler (kalp yetmezliği, karaciğer sirozu, hipertansiyon ve bazı böbrek hastalıklarını tedavi etmek için kullanılan “diüretik”) gibi ilaçların bir yan etkisi olabilir. İlaç kullanımı bırakıldığında idrar kaçırma sıklıkla ortadan kalkar.

• Kafein: Kafeinli içecekler mesanenin hızla dolmasına neden olabilir ve bu da idrar kaçırmaya neden olabilir. Araştırmalar, günde iki fincandan fazla kafeinli içecek içen kadınların idrar kaçırma sorunu yaşama olasılığının daha yüksek olabileceğini göstermektedir. Kafeinin sınırlandırılması idrar kaçırma sorununa yardımcı olabilir.

• Enfeksiyon: İdrar yolu ve mesane enfeksiyonları kısa süreli idrar kaçırmaya neden olabilir. Enfeksiyon ortadan kalktığında mesane kontrolü sıklıkla geri döner.

Hamilelik İdrar Kaçırmaya Nasıl Sebep Olur?

Her 10 kadından 4'ü hamilelik sırasında idrar kaçırma sorunu yaşamaktadır.  Hamilelik sırasında bebek karın içinde büyüdükçe mesaneyi, üretrayı ve pelvik taban kaslarını aşağı doğru iter. Zamanla bu basınç pelvik taban kaslarını zayıflatabilir ve sızıntılara veya idrar çıkışında sorunlara yol açabilir.

Hamilelik sırasında mesane kontrolüyle ilgili sorunların çoğu, doğumdan sonra  ortadan kalkar. 

Doğum İdrar Kaçırmaya Nasıl Sebep Olur?

Doğum ve doğum sırasındaki sorunlar , özellikle de vajinal doğum, pelvik taban kaslarını zayıflatabilir ve mesaneyi kontrol eden sinirlere zarar verebilir. Doğum ve doğumun bir sonucu olarak ortaya çıkan mesane kontrolüyle ilgili sorunların çoğu, biraz zaman geçtikten sonra ortadan kalkar. 

Menopoz İdrar Kaçırmaya Nasıl Sebep Olur?

Bazı kadınlar adet görmeyi bıraktıktan sonra mesane kontrolü sorunları yaşamaktadır. Araştırmacılar menopozdan sonra östrojen hormonunun düşük seviyelerinin üretrayı zayıflatabileceğini göstermiştir.

Ayrıca tüm kaslar gibi mesane ve üretra kasları da yaşlandıkça güçlerinin bir kısmını kaybeder. Bu, yaşlandıkça daha fazla idrar kaçırma olasılığı olduğu anlamına gelir.

İdrar Kaçırma Nasıl Teşhis Edilir?

Doktor aşağıdakiler de dahil olmak üzere belirtileriniz ve tıbbi geçmişiniz hakkında kişiye sorular soracaktır:

• Mesane ne sıklıkla boşaltılıyor?

• İdrar nasıl ve ne zaman kaçırılıyor?

• Ne kadar idrar kaçırılıyor?

• Hangi ilaçlar kullanılmakta?

• Daha önce hamile kalındıysa, doğum deneyimi nasıldı?

Doktor idrar kaçırmaya neden olabilecek sağlık sorunlarının belirtilerini araştırmak için fiziki muayene yapacaktır.

Doktor aşağıdaki gibi başka testler de yapabilir:

• İdrar Tahlili: Bir bardağa idrar yapıldıktan sonra doktor idrarı laboratuvara gönderecektir. Laboratuvarda idrar enfeksiyon veya diğer idrar kaçırma nedenleri açısından kontrol edilecektir.

• Ultrason: Doktor böbreklerin, mesanenin ve üretranın idrar kaçırmaya neden olabilecek olağandışı herhangi bir şeyi arayacaktır.

• Mesane Stres Testi: Bu test sırasında, doktor idrar kaybını izlerken doğum sırasında ıkınıyormuş gibi öksürülmesini veya ıkınılmasını isteyecektir.

• Sistoskopi: Doktor hasarlı dokuyu aramak için idrar yoluna ve mesaneye küçük bir kamera içeren ince bir tüp yerleştirir. 

• Ürodinamik: Doktor mesaneye ince bir tüp yerleştirir ve mesaneyi suyla doldurur. Bu, doktorun mesanenin ne kadar sıvı tutabildiğini görmek için mesanedeki basıncı ölçmesine olanak tanır.

İdrar Kaçırma Nasıl Tedavi Edilir?

• Doktor tedaviye bazı adımlarla başlanabilineceğini önermektedir . Bu adımlar semptomlarını iyileştirmezse, stres inkontinansı , sıkışma inkontinansı veya her ikisinin birden olup olmadığına bağlı olarak başka tedaviler önerebilir.

•  Lazer Tedavisi vajina yoluyla uygulanır ve vajinanın bağ dokusunda kontrollü bir sıcaklık artışı yaratan mikro saniyelik uzun lazer darbeleri yayar. Artan ısınma kollajen ve mukozal dokuyu küçültür ve vajinal duvar sıkılaşır. Bu süreç, vücudun doğal olarak doku yenilenmesini sürdürmesini teşvik eder, vajinal duvarların sarkmasını azaltır, aynı zamanda vajinal mukozanın kalınlaşıp güçlendirilmesini sağlar ve bu da mesane için daha güçlü bir destek sağlar.

İdrar Kaçırmayı Tedavi Etmek İçin Evde Hangi Adımları Atabilirim?

Doktor idrar kaçırma tedavisine yardımcı olmak için evde yapabilinecek bazı şeyler önerebilir. Bazı insanlar bu kadar basit eylemlerin idrar kaçırmayı tedavi edebileceğini düşünmemektedir. Ancak birçok kadın için bu adımlar, idrar kaçırmanın tamamen ortadan kalkmasını sağlar veya daha az idrar sızıntısına yardımcı olur. Bu adımlar şunları içerebilir:

• Kegel Egzersizleri Yapmak: Stres inkontinansı mevcutsa pelvik taban kaslarını güçlendirmek için Kegel egzersizleri yardımcı olabilir. Bazı kadınlarda pelvik taban kasları sürekli gergin olduğundan idrar semptomları görülür. Bu durumda Kegel egzersizleri idrar semptomlarına yardımcı olmayacağı gibi daha fazla soruna neden olabilir. 

• Mesaneyi Eğitmek: Belirli saatlerde tuvalete giderek aşırı aktif mesanenin veya idrar kaçırmanın kontrol altına alınmasına yardımcı olunabilinir.   

• Kilo Vermek: Ekstra ağırlık, mesaneye ve yakındaki kaslara daha fazla baskı uygular ve bu da mesane kontrolüyle ilgili sorunlara yol açabilir. Aşırı kilo varsa, doktor sağlıklı yiyecekleri seçerek ve düzenli fiziksel aktivite yaparak kilo verilmesine yönelik bir plan oluşturmada yardımcı olabilir. 

• Yeme Alışkanlıklarınızı Değiştirmek: Kafeinli içecekler, karbonatlı içecekler (gazlı içecekler gibi) veya alkol mesane sızıntısını veya idrar kaçırmayı daha da kötüleştirebilir. 

• Sigarayı Bırakmak: Sigara içmek idrar kaçırma da dahil olmak üzere birçok sağlık sorununu daha da kötüleştirebilir.

• Kabızlığın Tedavisi: Kabızlık idrar kaçırmayı daha da kötüleştirebileceğinden doktor daha fazla lif yemeyi önerebilir.

Kegel Egzersizleri Nelerdir?

Kegel egzersizleri veya pelvik taban kas eğitimi olarak da adlandırılan Kegel egzersizleri, stres idrar kaçırmayı önlemeye veya azaltmaya yardımcı olan pelvik taban kaslarına yönelik egzersizlerdir. Pelvik taban kasları uterusu, mesaneyi, ince bağırsağı ve rektumu destekler.

Kegel egzersizini denedikten sonra 10 kadından dördünün semptomlarında iyileşme görülmüştür.Kegel egzersizi her gün yapılabilir ve özellikle hamilelik sırasında faydalı olabilir.  Pelvik taban kasları da yaşla ve daha az fiziksel aktiviteyle zayıflayabilir.

Bazı kadınlarda pelvik taban kasları sürekli gergin olduğundan idrar semptomları görülür. Bu durumda Kegel egzersizleri idrar semptomlarına yardımcı olmayacağı gibi daha fazla soruna neden olabilir. 

Kegel Egzersizlerini Nasıl Yaparım?

Kegel yapmak için:

1. Uzanarak Yatmak: Kegel hareketlerini uzanırken doğru şekilde yapmayı öğrenmek daha kolay olabilir. 

2. Sanki İdrar Akışını veya Gaz Geçişini Durdurmaya Çalışıyormuş Gibi Genital Bölgedeki Kasları Sıkmak: Karındaki veya bacaklardaki kasları aynı anda sıkmamaya çalışarak, sadece pelvik kasları sıkmaya çalışmak gerekir.

3. Rahatlamak: Kasları tekrar sıkmalı ve 3 saniye kasları gergin tutulmalı ve daha sonrasında 3 saniye rahatlatılmalıdır. Her gün 10'arlı 3 sete kadar çalışılmalıdır.

4. Kegel Egzersizlerini Her Yerde Yapın: Kaslar güçlendiğinde otururken veya ayakta dururken Kegel yapmak denenmelidir. Bu egzersizler istenildiği zaman, örneğin masada veya arabada otururken, sırada beklerken veya bulaşıkları yıkarken yapılabilinecek egzersizlerdir. Kegel egzersizleri idrar yaparken aynı anda yapılmamalıdır. Yapılması dahilinde, zamanla pelvik taban kasları zayıflayabilir. 

​

Kegel Egzersizlerine Başladıktan Ne Kadar Sonra İdrar Kaçırma Sorunu İyileşir?

Belirtilerde herhangi bir iyileşme fark etmek 4 ila 6 hafta sürebilir. 

Kegel egzersizleri her insanda farklı şekilde çalışır. Belirtiler tamamen kaybolabilir, belirtilerde bir iyileşme fark edilebilinir ancak hala bir miktar sızıntı olabilir veya hiçbir iyileşme görülmeyebilinir. Ancak semptomlar iyileşmese bile Kegel egzersizleri idrar kaçırmanın kötüleşmesini önlemeye yardımcı olabilir.

​

İdrar Kaçırma Sorunu Olan Bireyler Daha Az Sıvı Mı Tüketmeli?

Hayır. Üriner inkontinansı olan birçok kişi, idrar sızıntısını azaltmak için daha az içmeleri gerektiğini düşünmektedir. Ancak sağlık için insan vucüdunun sıvılara, özellikle de suya ihtiyacı vardır. (Ancak alkol ve kafein mesaneyi tahriş edebilir veya strese sokabilir ve idrar kaçırmayı daha da kötüleştirebilir.)

60 yaşından sonra insanların yeterli su alma olasılıkları azalır, bu da onları dehidrasyon ve idrar kaçırmayı daha da kötüleştiren durumlara karşı risk altına sokar.

Stres İnkontinansı İçin Tıbbi Tedaviler Nelerdir?

Evde atabilecek adımlar stres inkontinansını iyileştirmede işe yaramıyorsa doktor, diğer seçenekleri sunmaktadır:

• İlaç: Menopozdan sonra östrojen içeren vajinal kremler, halkalar veya bantların (topikal östrojen olarak adlandırılır) uygulanması üretra ve vajinal bölgelerdeki kasların ve dokuların güçlendirilmesine yardımcı olabilir. 

• Vajinal Peser: Yeniden kullanılabilen bir peser, vajinaya koyulan küçük plastik veya silikon bir cihazdır (halka veya küçük çörek şeklinde). Peser, pelvik taban kaslarını desteklemek ve stres inkontinansını azaltmaya yardımcı olmak için vajinanın ve üretranın duvarına doğru baskı yapar. 

• Dolgu  Maddesi Enjeksiyonu: Doktor mesane ve üretra çevresindeki dokuların kalınlaşmasına neden olmak için kollajen gibi hacim artırıcı bir madde enjekte edebilir. Bu, mesane açıklığının kapalı kalmasına yardımcı olur ve dışarı sızabilecek idrar miktarını azaltır.

• Ameliyat: Gelecekte gebe kalmak planlanıyorsa idrar kaçırma ameliyatı önerilmez. Hamilelik ve doğum, sızıntının tekrar oluşmasına neden olabilir. İdrar kaçırma için en yaygın iki ameliyat türü şunlardır: 

  • Askı Prosedürleri: Orta üretral askı, stres inkontinansını tedavi etmek için en yaygın ameliyat türüdür. Askı ya dar bir sentetik (insan yapımı) ağ parçası ya da doktorun idrar yolunun altına yerleştirdiği kişnin kendi vücudundan alınan bir doku parçasıdır. Askı, üretrayı desteklemek ve mesaneyi yerinde tutmak için bir hamak görevi görür. Askı prosedürünün ciddi komplikasyonları arasında ağrı, enfeksiyon, cinsel ilişki sırasında ağrı ve mesane gibi yakın organlarda hasar yer alır. Gıda ve İlaç İdaresi (FDA), idrar kaçırma için sentetik ağ bulunan her 50 hastadan 1'inde, ağın ameliyattan sonra hareket ettiğini ve vajinaya yapışarak ağrıya neden olduğunu bildirmektedir.  

  • Kolposüspansiyon: Bu ameliyat aynı zamanda üretranın her iki tarafındaki dikişlerle mesanenin yerinde tutulmasına da yardımcı olur. Buna genellikle Burch prosedürü denir.

Sıkışma İnkontinansı İçin Cerrahi Olmayan Tedaviler Nelerdir?

Evde atabilinecek adımlar sıkışma inkontinansını iyileştirmek için işe yaramazsa doktorunuz aşağıdaki tedavilerden bir veya daha fazlasını önerebilir:

• İlaçlar: Sıkışma tipi idrar kaçırmayı tedavi etmek için kullanılan ilaçlar mesane kasının gevşemesine ve mesanenin tutabileceği idrar miktarının artmasına yardımcı olur. Bu ilaçların yaygın yan etkileri arasında kabızlık, göz ve ağız kuruluğu yer alır.

• Elektrik Stümilasyonu: Bu tedavide mesanedeki sinirleri uyarmak için hafif elektrik darbeleri kullanılır. Darbeler mesaneye giden kan akışını artırabilir ve mesaneyi kontrol etmeye yardımcı olan kasları güçlendirebilir. 

• Biyolojik Geri Bildirim: Biofeedback, mesanenin ekranda nasıl tepki verdiğini görmeye yardımcı olur. Mesanenin ve üretral kasların üzerindeki deriye bir elektrik bandı yerleştirilir. Yamaya bağlı bir tel bir ekrana bağlanır. Kişi doktoruyla bu kasların ne zaman kasıldığını görmek için ekranı izleyerek, bu kasları kontrol etmeyi öğrenmektedir.

• Ameliyat: Şiddetli sıkışma inkontinansı varsa, doktor mesanenin tutabileceği idrar miktarını artırmaya veya mesaneyi çıkarmaya yardımcı olmak için ameliyat önerebilir. Mesanenin alınması ciddi bir ameliyattır ve yalnızca başka tedavilerin işe yaramadığı ve yaşam kalitesinin ciddi şekilde etkilendiği durumlarda bir seçenektir.

İdrar Kaçırma Nasıl Önlenebilinir?

İdrar kaçırma her zaman önlenemese de riski azaltmak için adımlar atılabilinir:

Özellikle hamilelik sırasında ve doktorla konuştuktan sonra günlük olarak Kegel egzersizi yapılması önerilebilinmektedir.

• Sağlıklı bir kiloya ulaşın veya bu kiloda kalın .

• Kabızlığı önlemek için lifli gıdalar tüketin.