Kadınlarda Kıllanma
(Hirsutizm)
ve
Tedavisi
Hirsutizm, çoğunlukla ağız ve çene çevresinde fark edilen kıl fazlalığıdır.
Hirsutizmde fazladan kıl büyümesi genellikle başta testosteron olmak üzere erkeklik hormonlarının (androjenlerin) fazlalığından kaynaklanır.
Hirsutizmi tedavi etmek isteyen kadınlar için kişisel bakım yöntemleri ve etkili tedavi seçenekleri mevcuttur.
Belirtiler:
Hirsutizm, kadınlarda genellikle kıl bulunmayan özellikle yüz, göğüs, alt karın, uyluk içleri ve sırt bölgesinde ortaya çıkan sert veya koyu vücut kıllarıdır.
Yüksek androjen seviyeleri kıllanmaya neden olduğunda, zamanla virilizasyon adı verilen bir süreçte gelişebilir. Virilizasyon belirtileri şunları içerebilir:
-
Derinleşen Ses
-
Kellik
-
Akne
-
Azalan Meme Büyüklüğü
-
Artan Kas Kütlesi
-
Klitorisin Genişlemesi
Ne Zaman Doktora Görünmeli?
Yüzde veya vücutta çok fazla sert kıl olduğu düşünülüyorsa nedeni ve tedavi seçenekleri hakkında doktor ile konuşulmalıdır.
Aşırı yüz veya vücut kılları genellikle altta yatan bir tıbbi sorunun belirtisidir. Birkaç aydan uzun bir süre boyunca yüzde veya vücutta şiddetli veya hızlı tüylenme veya virilizasyon belirtileri yaşanıyorsa değerlendirme gerekmektedir.
Nedenler:
Kadınlarda aşırı kıllanma şunlardan kaynaklanabilir:
-
Polikistik Over Sendromu (PKOS): Çoğunlukla ergenlik döneminde başlayan bu durum, kadınlık hormonlarının dengesizliğine neden olur. Yıllar geçtikçe, polikistik over sendromu (PCOS) yavaş yavaş aşırı kıl büyümesine, düzensiz adet dönemlerine, obeziteye, kısırlığa ve bazen yumurtalıklarda birden fazla kist oluşmasına neden olabilir.
-
Cushing Sendromu: Vücut yüksek düzeyde kortizol hormonuna maruz kaldığında cushing sendromu ortaya çıkar. Adrenal bezlerinin çok fazla kortizol üretmesinden veya prednizon gibi ilaçları uzun süre alınmasından kaynaklanabilir.
-
Konjenital Adrenal Hiperplazi: Bu kalıtsal durum, adrenal bezler tarafından kortizol ve androjen de dahil olmak üzere steroid hormonlarının anormal üretimi ile karakterize edilir.
-
Tümörler: Nadiren yumurtalıklarda veya adrenal bezlerde androjen salgılayan bir tümör aşırı kıllanmaya (hirsutizme) neden olabilir.
-
İlaçlar: Bazı ilaçlar hirsutizme neden olabilmektedir. Bunlar arasında minoksidil ; endometriozisli kadınları tedavi etmek için kullanılan danazol; testosteron; ve dehidroepiandrosteron (DHEA) sayılabilir. Kişinin partneri androjen içeren topikal ürünler kullanıyorsa cilt temasından etkilenebilinir.
Çoğu zaman hirsutizm tanımlanabilir bir neden olmadan ortaya çıkar.
Aşırı Kıllanma Risk Faktörleri:
Aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli faktörler vücutta aşırı kıllanma açısından risk oluşturan durumlardır:
-
Aile Öyküsü: Konjenital adrenal hiperplazi ve polikistik over sendromu da dahil olmak üzere hirsutizme neden olan birçok durum aileden geçer.
-
Kalıtsal : Akdeniz, Orta Doğu ve Güney Asya kökenli kadınların, tanımlanabilir bir nedeni olmayan aşırı veya kalın vücut kıllarına sahip olma olasılığı diğer kadınlara göre daha fazladır.
-
Obezite: Aşırı kilolu olmak androjen üretiminin artmasına neden olur ve bu da kıllanmaya neden olabilir
Komplikasyonlar:
Hirsutizm duygusal yönden de kişiyi etkilemektedir. Bazı kadınlar istenmeyen kıllara sahip olma konusunda kendilerini rahat hissederken bazıları depresyon geliştirir. Ayrıca hirsutizm fiziksel komplikasyonlara neden olmasa da altta yatan hormonal dengesizlik fiziksel komplikasyonlara neden olabilir.
Hirsutizm ve düzensiz adet dönemleri varsa,bu dururum doğurganlığı da engelleyebilen polikistik over sendromununa bağlı olabilir. Hirsutizmi tedavi etmek için belirli ilaçları alan kadınlar, bebekte anomali riski nedeniyle hamilelikten kaçınmalıdır.
Aşırı Kıllanmayı Önleme:
Hirsutizm genellikle önlenebilir değildir. Ancak aşırı kiloluysanız kilo vermek, özellikle polikistik over sendromunuz varsa, hirsutizmi azaltmaya yardımcı olabilir.
Aşırı Kıllanmada Teşhis
Testosteron veya testosteron benzeri hormonlar da dahil olmak üzere kandaki belirli hormonların miktarını ölçen testler, yüksek androjen düzeylerinin hirsutizme neden olup olmadığının belirlenmesine yardımcı olabilir.
Ayrıca batın incelenmelidir yine tümöre işaret edebilecek kitleleri aramak için pelvik muayene yapılmalıdır. Daha detaylı analiz için CT tarama ve ultrasona başvurmak gerekebilir.
Aşırı Kıllanma Tedavisi
Endokrin bozukluğa bağlı olmayan hirsutizmde ilaçla tedavi gerekli değildir. Kıllanma tedavisine ihtiyaç duyan kadınlar için hirsutizme neden olan altta yatan herhangi bir bozukluğun belirlenmesi ve buna uygun tedaviye başlanması gerekilir. İstenmeyen kıllar için kişisel bakım rutini geliştirmek ve lazer epilasyon veya ilaçla tedavi gerekebilir.
Aşırı Kıllanma İçin Kullanılabilinecek İlaçlar
Kozmetik veya kişisel bakım yöntemleri etkili olmuyorsa, hirsutizmi tedavi eden ilaçlar kullanılabilir. Bu ilaçların kılların büyümesindeki değişen farkı görmek, genellikle kıl folikülünün ortalama yaşam döngüsü olan altı aya kadar sürer.
Aşırı Kıllanma İçin İlaç Seçenekleri Şunları İçerir:
-
Oral Kontraseptifler(Doğum Kontrol Hapları): Östrojen ve progestin içeren doğum kontrol hapları veya diğer hormonal kontraseptifler, androjen üretiminin neden olduğu hirsutizmi tedavi eder. Oral kontraseptifler, hamile kalmak istemeyen kadınlarda hirsutizm için yaygın bir tedavi yöntemidir. Olası yan etkilerİ mide bulantısı ve baş ağrısı olabilir.
-
Anti-Androjenler: Bu tür ilaçlar androjenlerin vücuttaki reseptörlerine bağlanmasını engeller. Oral kontraseptifler yeterince etkili değilse, bazen altı ay sonra oral kontraseptifler reçete edilir.
Hirsutizm tedavisinde en yaygın kullanılan anti-androjen spironolaktondur (Aldactone). Bu ilaçların kullanım sonuçlarının etkisinin farkedilmesi en az altı ay sürer. Olası yan etkisi adet düzensizliğidir. Bu ilaçlar doğum kusurlarına neden olabileceğinden, bu ilaçları kullanırken gebe kalınmamalıdır.
-
Topikal Krem(Eflornitin): Özellikle kadınlarda aşırı yüz kılları için kullanılan reçeteli bir kremdir. Yüzün etkilenen bölgesine günde iki kez doğrudan uygulanır. Yeni kıl büyümesinin yavaşlamasına yardımcı olur ancak mevcut kıllardan tamamen kurtarmamaktadır. Kremin etkisini arttırmak için lazer tedavisi ile birlikte kullanılabilir.
Prosedürler
Lazer tedavisi günümüzde kıllanmada kullanılan en etkin tedavidir.
-
Lazer Tedavisi'nde cilt üzerine yüksek konsantrasyonlu bir ışık (lazer) gönderilerek kıl köklerine zarar verme yöntemidir. Bu şekilde tüylerin büyümesi engellenir (fotoepilasyon). İstenmeyen kılları siyah, kahverengi veya kumral olan kişiler için fotoepilasyon genellikle elektrolizden daha iyi bir seçenektir.
-
Elektroliz: Bu tedavi, her kıl folikülüne küçük bir iğnenin yerleştirilmesini içerir. İğne, foliküle zarar vermek ve sonunda yok etmek için bir elektrik akımı yayar. Doğal olarak sarı veya beyaz kılları olan bireyler için elektroliz, lazer tedavisinden daha iyi bir seçenektir.
Elektroliz etkilidir ancak ağrılı olabilir. Tedaviden önce cilde sürülen uyuşturucu bir krem rahatsızlığı azaltabilir.
Aşağıdaki gibi kişisel bakım yöntemleri, istenmeyen yüz ve vücut kıllarını geçici olarak ortadan kaldırır veya kılların görünürlüğünü azaltır. Kılların alınmasının daha fazla kıl büyümesine yol açtığına dair hiçbir kanıt yoktur.
-
Koparma: Yolma, birkaç başıboş kılı almak için iyi bir yöntemdir ancak geniş bir tüy alanını çıkarmak için kullanışlı değildir. Koparılan kıllar genellikle yeniden çıkar. Bu epilasyon yöntemi cımbız, ince ipler (iplik) veya bu amaç için tasarlanmış diğer cihazlarla yapılabilir.
-
Tıraş Olma: Tıraş işlemi hızlı ve ucuzdur ancak düzenli olarak tekrarlanması gerekmektedir.
-
Ağda: Ağda, istenmeyen kılların büyüdüğü cilde, sıcak ağda uygulanmasını içerir. Ağda sertleştikten sonra kılları almak için ciltten çekilir. Ağda geniş bir alandaki kılları hızlı bir şekilde alır ancak geçici olarak acı verebilir ve bazen ciltte tahrişe ve kızarıklığa neden olabilir.
-
Kimyasal Epilasyon: Kıl yoğunluğu olan cilde kimyasal tüy dökücüler uygulanır ve bu işlemle kıllar dökülmektedir. Bu ürünler jel, krem veya losyon gibi çeşitli formlarda mevcuttur. Cildi tahriş edebilir ve dermatite neden olabilirler. Etkisini korumak için işlemi düzenli olarak tekrarlamak gerekecektir.
-
Ağartma: Ağartma kıl rengini açar ve açık tenli kişilerde kılın daha az fark edilmesini sağlar. Genellikle hidrojen peroksit içeren kıl ağartma ürünleri ciltte tahrişe neden olabilir. Kullanılacak herhangi bir ürün, önce cildin küçük bir bölgesinde test edilmelidir.
Diğer tıbbi durumlar ve adet döngüsündeki veya cinsel istekte değişiklikler de dahil olmak üzere önemli kişisel bilgiler,
alınan tüm ilaçlar, vitaminler ve diğer takviyeler hakkında doktora bilgi verilmelidir. Doktor tarafından aşağıdaki gibi sorular sorulacak, analiz edilecektir:
-
Kıllanma belirtileri ne zaman başladı?
-
Adet döngüsü değişti mi veya adet dönemi durdu mu?
-
Kiloda artış gözlemlendi mi?
-
Yeni sivilceler gelişti mi?
-
Göğüslerin büyüklüğü değişti mi?
-
Başkaları seste değişim olduğunu söyledi mi?
-
Yakında zaman içerisinde gebe kalma isteği var mı?